مسجد سلطان احمد استانبول

مسجد سلطان احمد با قدمت تاریخی 400 ساله، یکی از جاذبه های تاریخی و مذهبی مهم ترکیه است. این مسجد باشکوه با معماری شاهکار و متفاوت خود، از زیبا ترین مساجد جهان به شمار می رود.

گنبد ها و 6 مناره سر به فلک کشیده این یادگار دوران عثمانی، منظره ای با صلابت در قلب استانبول ایجاد کرده است که چشمان هر فردی را به خود خیره می کند.

جالب است بدانید که مسجد سلطان احمد، همچنان کاربری خود را به عنوان مسجد و محل عبادت نمازگزاران، حفظ کرده است. این مکان دیدنی، سالانه میزبان گردشگران زیادی است و در میان توریست ها، به مسجد آبی معروف است.

همچنین، داستان های جالبی در مورد ساخت، معماری و بخش های مختلف مسجد نقل شده است. با ما در این مقاله از کافه رنت، همراه شوید تا شما را در این سفر تاریخی، به شبستان، حیاط و بخش های مختلف مسجد آبی، ببریم.

مسجد سلطان احمد کجاست؟

مسجد سلطان احمد، در منطقه اروپایی فاتح و در محله سلطان احمد واقع شده است. یکی از ساده ترین روش ها برای رسیدن به مسجد، استفاده از تراموا است.

شما می توانید در ایستگاه سلطان احمد، خط تراموا T1 (کاباتاش به باغجیلار) پیاده شوید و بعد از دو دقیقه پیاده روی، خود را به مسجد آبی برسانید. همچنین، دو خط اتوبوس TB1 (سلطان احمد – دولماباغچه – سلطان احمد) و TB2 (سلطان احمد – چاملیجا – سلطان احمد) به این منطقه می روند.

علاوه بر این موارد، شما می توانید با اجاره خودرو مناسب از موسسه های معتبر، به راحتی به گشت و گذار در استانبول بپردازید و از مسجد آبی دیدن کنید. فاصله میدان تکسیم تا مسجد آبی، حدود 5 کیلومتر است که اگر با خودرو شخصی بروید، تقریبا 11 دقیقه زمان می برد.

آدرس دقیق

ترکیه، استانبول، منطقه فاتح، محله سلطان احمد، خیابان ات میدانی (میدان هیپودرم)، پلاک 7 ، مسجد سلطان احمد

Sultan Ahmet, Atmeydanı Cd. No:7, 34122 Fatih/İstanbul, Turkey

تاریخچه مسجد سلطان احمد

ساخت مسجد آبی، در سال 1609 میلادی به دستور سلطان احمد دراستانبول (پایتخت آن زمان امپراطوری عثمانی)، آغاز شد. امپراطوری عثمانی از قدرتمند ترین حکومت های آن زمان بود که مرز های خود را از اروپا و آسیا تا آفریقا، گسترش داده بود. سلطان فاتح و سلطان سلیمان محتشم، با فتوحات فراوان، نماد قدرت حکومت عثمانی بودند.

سلطان احمد اول که در سن 14 سالگی به سلطنت رسیده بود، قصد داشت تا کاری انجام دهد که نامش مانند اجداد خود، در تاریخ ماندگار شود. او 5 سال بعد از تاج گذاری، دستور ساخت زیبا ترین مسجد جهان را داد که ساخت آن 7 سال به طول انجامید. سلطان احمد، هزینه ساخت این بنای با شکوه را از خزانه وام گرفته بود و خودش شخصا در ساخت مسجد مشارکت داشت.

این مسجد زیبا در نزدیکی ایاصوفیه قرار دارد. با توجه به اینکه مسجد ایاصوفیه در ابتدا کلیسا بوده، احتمالا یکی از دلایل ساخت مسجد آبی در مجاورت آن، نمایش مهارت و توانایی معماران مسلمان عثمانی بوده است. معمار این بنا، فردی به نام محمد صدفکار بوده است.

سلطان احمد، یک سال پس از پایان ساخت مسجد، در سن 27 سالگی در گذشت. او به همراه سه پسر و همسرش، در بیرون مسجد به خاک سپرده شده اند.

در ابتدا مسجد شامل بخش های مختلفی از جمله مدرسه، بیمارستان، بازار، عمارت پادشاهی، اتاق های اجاره ای و... بود که اکثر آن ها در قرن 19 تخریب شدند. این بنای تاریخی، تا کنون بارها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. نخستین مرمت در سال 1837 و آخرین آن در زمستان 2020 انجام شده است.

مسجد آبی استانبول، نام دیگر مسجد سلطان احمد

مسجد سلطان احمد نه تنها در میان گردشگران بلکه در میان مردم محلی استانبول نیز، با نام مسجد آبی شناخته می شود. شاید تصور کنید علت این نام گذاری، رنگ آبی در نمای بیرونی مسجد است؛ اما جالب است بدانید که در فضای خارجی، رنگ آبی استفاده نشده است. در حقیقت، کاشی هایی که در فضای داخلی استفاده شده اند به این رنگ هستند؛ از این رو به مسجد آبی معروف شده است.

همچنین، داستان دیگری نیز پشت این نام گذاری وجود دارد. در گذشته، ملوانان بر روی کشتی، در نزدیکی تنگه بسفر، انعکاس آب را روی مسجد می دیدند که سبب می شد مسجد، آبی رنگ به نظر برسد و با همین نام خوانده شود. متاسفانه امروزه، با وجود ساختمان های بلند در میان مسجد و حاشیه بسفر، چنین چشم اندازی قابل مشاهده نیست.

معماری مسجد سلطان احمد

مسجد آبی، نقطه اوجی در معماری امپراطوری 200 ساله عثمانی، محسوب می شود. همچنین، می توان گفت این بنای تاریخی، آخرین مسجد بزرگ و چشمگیر دوره کلاسیک است. معماری این بنای منحصر به فرد، توسط فردی به نام آقا محمد (Sedefkar Mehmed Agha Biçakçiu) انجام شده است.

او با الهام از عناصر معماری اسلامی و دوره بیزانسی ( مانند المان های مسجد ایاصوفیه)، این طراحی خاص و بی نظیر را انجام داده است. آقا محمد اصالتا آلبانیایی بود و با معماری بناهای مهم، در تاریخ استانبول ماندگار شده است. او آخرین شاگرد معمار مشهور، سینان، بود. از آثار معمار سینان، می توان به کاخ توپکاپی، مسجد سلیمانیه، حمام خرم سلطان ایاصوفیه و... اشاره کرد.

گنبد های مسجد سلطان احمد با چینشی آبشار گونه، هر فردی را به وجد می آورد. اولین چیزی که در نگاه اول به مسجد، نظر ها را به سوی خود جلب می کند، 5 گنبد اصلی است. یک گنبد اصلی بزرگ تر، در مرکز و ارتفاع 34 متری قرار گرفته است. 4 گنبد اصلی کوچک تر، در اطراف گنبد مرکزی آرایش یافته اند. 8 گنبد کوچک تر ثانویه در اطراف آن ها، این چینش آبشاری را کامل می کنند.

توازن بصری بسیار زیبایی که با آرایش آبشار گونه گنبد ها ایجاد شده است، مهارت استاد معمار آن را، به نمایش می گذارد. در نهایت 6 مناره سر به فلک کشیده، این سازه مستطیلی را تکمیل می کنند.

6 مناره مسجد سلطان احمد؛ یک سوتفاهم جالب!

اکثر مسجد ها، دارای 2 یا 4 مناره هستند؛ اما مسجد آبی دارای 6 مناره است. تا آن زمان فقط مسجد الحرام به عنوان مهم ترین مسجد مسلمانان، دارای 6 مناره بود. گفته می شود که داستان مناره های مسجد آبی، فقط یک سوتفاهم بوده است؛ اما این اشتباه، جنجال های زیادی در آن زمان به پا کرد.

در حقیقت، سلطان احمد اول، دستور ساخت مسجدی با مناره های طلایی را داده بود. واژه طلایی در ترکی (altin) مشابه واژه 6 (alti) تلفظ می شود. با یک اشتباه شنیداری معمار، منارهای طلایی تبدیل به 6 مناره شدند.

ساخت 6 مناره، مشابه مسجد الحرام، نوعی توهین از طرف سلطان عثمانی تلقی شده بود. سلطان احمد، برای رفع این مشکل، با هزینه خود دستور ساخت مناره هفتم را برای مسجد الحرام داد که توسط معمار مسجد آبی، انجام گرفت. البته عده ای باور دارند که مسجد الحرام پیش از آن نیز 7 مناره داشته است و صحت تاریخی این ماجرا را، زیر سوال می برند.

4 مناره، در چهار گوشه مسجد آبی قرار دارد و 2 مناره دیگر در میان آن ها واقع شده اند. همه مناره های ستونی و مدادی شکل این بنای نفس گیر، دارای سه بالکن (Serefe) هستند؛ جز دو مناره انتهایی حیاط که دو بالکن دارند.

دلیل این تفاوت نیز جهت راحتی موذن بوده است تا پله های کم تری را 5 بار در روز بالا و پایین رود. امروزه، از یک سیستم صوتی با کیفیت برای پخش اذان استفاده می شود.

احتمالا در زمان غروب خورشید جمع زیادی از گردشگران و ترک ها را در پارک مقابل مسجد خواهید دید که به صدای اذان گوش سپرده اند. در همان زمان، نور افکن ها جلوه ای دو چندان به مسجد می بخشند که منظره ای فراموش نشدنی ایجاد می شود.

مصالح به کار رفته در ساخت مسجد

مصالح به کار رفته در ساخت مسجد باشکوه سلطان احمد، در مرغوب ترین نوع خود، از مناطق مختلف وارد استانبول می شدند. متریال اصلی به کار رفته در دیوار های مسجد، سنگی سبک با فراوری راحت، به نام mold stone است.

ابتدا، این سنگ با کشتی به ساحل بسفر در آهیرکاپی (Ahirkapı) وارد می شد و سپس با کالسکه و اسب به محل ساخت مسجد برده می شد. همچنین از سنگ های مختلفی از قبیل سنگ سماق، گرانیت قرمز، مرمر، سنگ بِرش و ... در بخش های مختلف بنا استفاده شده است. در ادامه به مصالح به کار رفته در ساخت گنبد اشاره می کنیم:

• مرمر سفید از جزیره مرمره ترکیه
• سنگ سماق قرمز از منطقه میحلیجیک (Mihalıccık) استان آناتولی
• سرب از اسکوپیه (پایتخت امروزی جمهوری مقدونیه)

بخش های مختلف مسجد

مسجد سلطان احمد در ابتدا شامل بخش های متنوع زیادی بوده است. متاسفانه برخی از این قسمت ها، در گذشته تخریب شده اند. در این قسمت شما را به حیاط، شبستان، عمارت مخصوص پادشاه و... این مسجد با عظمت می بریم تا از تصور حضور در آن ها لذت ببرید.

ورودی های مسجد

مسجد سلطان احمد، دارای ورودی های متعددی است. سه ورودی در ضلع شمال غربی و میدان سلطان احمد (میدان اسب سواری) و سه ورودی دیگر در ضلع شمال شرقی قرار دارد.

اصلی ترین ورودی در شمال غربی، با مقرنس کاری های زیبای طاق بلند و یک گنبد کوچک، منظره ای با شکوه و صلابت ایجاد کرده است. جالب است بدانید که فقط سلطان احمد می توانست سوار بر اسب از این دروازه، وارد مسجد شود.

در قسمت بالایی این دروازه، زنجیر های آهنی آویزان است تا هر فردی، حتی سلطان، با سر خمیده و تعظیم وارد خانه خدا شود. غیر مسلمانان، نمی توانند از این ورودی وارد حیاط مسجد شوند.

همچنین به منظور حفظ حرمت مسجد، اگر با قصدی غیر از عبادت می خواهید داخل شوید، باید از دروازه سمت راست میدان عبور کنید. اگر می خواهید به مدرسه قرآنی، مقبره سلطان و دانشگاه دارالفنون بروید، باید یکی از سه دروازه ای که در امتداد دیوار شرقی قرار دارند را برای ورود خود به مسجد، انتخاب کنید. البته پس از آتش سوزی دانشگاه دارالفنون، سومین ورودی به یک باغ زیبا شما را هدایت می کند.

حیاط

اگر از ورودی اصلی بگذرید، وارد حیاط مسجد می شوید. احتمالا، اولین چیزی که توجه شما را به خود جلب می کند، آبخوری شش ضلعی و مسقف است. این آبخوری با شش ستون مرمر زیبا و سقف گنبدی (این گنبد در گذشته دارای طاق حکاکی شده بسیار زیبایی بوده است)، در میانه های مسجد قرار دارد.

امروزه، در این آبخوری، آبی وجود ندارد و در دوطرف حیاط، وضوخانه هایی جهت رفاه گردشگران و نمازگزاران، تعبیه شده است. همچنین، در اطراف حیاط رواق هایی با گنبد های زیبا و 26 ستون قرار دارند.

در ساخت این ستون ها و رواق ها از سنگ مرمر و آذرین استفاده شده است؛ کف آن ها نیز با کاشی های مرمر، سنگ فرش شده است. در قسمتی از حیاط برای گردشگران، بخشی جهت ارائه اطلاعات درمورد مسجد و دین اسلام نیز وجود دارد.

عمارت سلطان احمد

غرفه پادشاهی محلی برای استراحت و عبادت سلطان احمد بوده است؛ از این رو در زمان ساخت از اهمیت بالایی برخوردار بوده است. سلطان احمد، 10 روز آخر ماه رمضان را، در این عمارت سپری می کرد.

عمارت پادشاهی در جنوب شرقی مسجد واقع شده است و دارای دو ورودی، یکی از سمت مسجد و دیگری از بیرون است. دروازه بیرونی، در یک سطح شیبدار برای ورود سلطان با اسبش طراحی شده بود. معماری این عمارت در دوران عثمانی، شاهکاری منحصر به فرد محسوب می شود.

این عمارت دارای یک طاق سرپوشیده و دو اتاق کوچک است. در طبقه بالا نیز، لژ سلطان قرار دارد. 10 ستون مرمرین زیبا، این عمارت پادشاهی را احاطه کرده اند. همچنین، یک محراب مخصوص با کنده کاری و تزئینات یشمی به چشم می خورد که مزین به 100 آیه قرآن طلاکاری شده است. کاشی های به کار رفته در غرفه پادشاهی، از نفیس ترین کاشی های مسجد هستند و جنس آن ها از طلا است.

شبستان

می توان گفت، زیبا ترین و مهم ترین بخش مسجد سلطان احمد، شبستان است که از تمامی ورودی ها و مسیر ها می توانید به آن برسید. این بخش با معماری باشکوه و تنوع طرح و رنگ، هر فردی را شیفته خود می کند.

المان هایی همچون فرش های زیبا، پنجره های سنگی، ستون های با شکوه، کاشی های سنتی و... جلوه ای ویژه به شبستان بخشیده اند.

کاشی های سنتی دست ساز، با نقش و نگار های ویژه ترکی، در بخش پایینی ستون ها به چشم می خورند. طبق شمارشی که در بازسازی سال 2014 انجام شد، حدود 23 هزار کاشی در بیش از 50 طرح متنوع در این بخش به کار برده شده است.

در قسمت های پایین تر، کاشی ها دارای نقش های ساده تری هستند و هرچه به سمت بالا می رود، طرح و نگار آن ها شلوغ تر و پر زرق و برق تر می شود. از طرح گل ها، میوه ها و درختان سرو برای تزیین کاشی ها استفاده شده است.

زیبایی های مسجد

در این بخش می خواهیم به برخی از زیبایی های خیره کننده مسجد آبی، اشاره کنیم که هر فردی را مجذوب خود می کند. این المان های جذاب، شامل شیشه های رنگی، لوسترها، خوشنویسی ها و... هستند.

شیشه های رنگی

تصور کنید در وسط شبستان مسجد آبی ایستاده اید، به اطراف خود که نگاه می کنید تعداد زیادی پنجره رنگی و جذاب نظر شما را جلب می کند. در حقیقت، حدود 260 پنجره رنگی، با انعکاس پرتو های آفتاب، نور کل سالن را تامین می کنند و منظره ای چشم نواز ایجاد می کنند. این شیشه های رنگی، هدیه ای از طرف دولت ونیز به سلطان احمد بوده است که به مرور از بین رفته اند.

شیشه هایی که امروزه در مسجد مشاهده می کنید، همان جذابیت گذشته را دارند اما از نظر کیفیت، به مرغوبی شیشه های اولیه نیستند. گنبد اصلی، به تنهایی، داری 28 پنجره است و گنبد های کوچک تر اطراف آن، هرکدام، 14 پنجره دارند.

جالب است بدانید که این پنجره ها، از نوع ارسی هستند. در این نوع پنجره مشبک، درب، با بالا و پایین رفتن، باز و بسته می شود. استفاده از پنجره ارسی، در ساخت بنا هایی از قبیل ایوان ها، کوشک ها و رواق های ساختمان های ایرانی و اسلامی نیز رایج است.

محراب

محرابی از جنس سنگ مرمر، همراه با دو ردیف کتیبه و طاقچه هایی پی در پی و آبشاری در بالای آن، قطعا، یکی از زیبا ترین بخش های مسجد است. همچنین، در بالای محراب دو تابلو سبز با نوشته های طلایی، توجه ها را به خود جلب می کنند. در سمت راست این محراب دیدنی، منبری بلند با تزئینات طلایی جذاب، قرار دارد.

این منبر، به گونه ای طراحی شده است، که حتی در شلوغ ترین روزها، تمامی نمازگزاران، می توانند امام جماعت را ببینند و سخنان وی را واضح بشنوند.

لوستر های مسجد

یکی دیگر از زیبایی های مسجد آبی، لوستر های شمعدانی بزرگ است که در هنگام غروب آفتاب، نور شبستان را تامین می کنند و جلوه ای باشکوه به مسجد می بخشند. این لوسترها، با جواهرات و نگین های ارزشمند، مزین شده بودند. متاسفانه، برخی از این جواهرات ارزشمند، در طول زمان، به غارت رفته اند.

برخی دیگر از آن ها نیز برای نگهداری در موزه ها، جابه جا شده اند. جالب است بدانید که در گذشته، برای جلوگیری از بسته شدن تارعنکبوت، تخم شتر مرغ را در شیشیه هایی مجلل بر روی لوسترها می گذاشتند.

خوشنویسی های مسجد

اگر به مسجد سلطان احمد رفتید، پیشنهاد می کنیم، به خوشنویسی های زیبا، در نقاط مختلف مسجد، دقت بیشتری کنید. این خوشنویسی ها که آیاتی از قرآن یا اسمای پادشاهان امپراطوری عثمانی هستند، در قالب لوح های دیواری، کاشی ها و روی حاشیه پنجره های قدی به چشم می خورند.این آثار بی نظیر هنری، در قرن هفتم، توسط خوشنویسان بزرگی همچون سید قاسم غباری، خلق شده اند.

بهترین زمان بازدید

استانبول در هر زمانی از سال، زیبایی های خاص خود را دارد؛ با این حال می توان گفت، فصل های بهار و پاییز بهترین زمان برای بازدید از مسجد آبی هستند. در این فصول، علاوه بر آب و هوای دلپذیر، جمعیت گردشگران نسبت به دیگر فصل های سال، کم تر است. بنابراین بدون نگرانی از شلوغی و ترافیک های سنگین، می توانید از مکان های توریستی دیدن کنید.

همچنین، در این مسجد، هر روز، پنج نوبت نماز اقامه می شود. در حقیقت مسجد سلطان احمد، از اولین نوبت نماز، پس از طلوع آفتاب تا آخرین آن، پس از اذان مغرب، آماده پذیرایی از نمازگزاران است. در هر نوبت، مسجد به مدت 90 دقیقه بسته می شود.

در این زمان شما می توانید در نماز شرکت کنید یا در گوشه ای منتظر شوید تا نماز تمام شود؛ زیرا اجازه گشت و گذار و عکاسی در این مدت به گردشگران داده نمی شود. همچنین در روز جمعه، مسجد تا 1:30 ظهر، تعطیل است.

ساعت بازدید

پیشنهاد می کنیم برای گشت و گذار در مسجد آبی، زمانی غیر از زمان برگزاری نماز های یومیه را انتخاب کنید. به طور کلی ساعت کاری مسجد برای گردشگران از 8:30 تا 11:30، 13:00 تا 14:30 و 15:30 تا 16:45 است.

اگر می خواهید از تمامی زیبایی های بی نظیر این مسجد باعظمت دیدن کنید، بهتر است 1 الی 2 ساعت از زمان خود را در آنجا سپری کنید. حتی اگر مسلمان نیستید، مطمئن باشید، جو معنوی حاکم در مسجد سلطان احمد، روح شما را تازه خواهد کرد.

قوانین و شرایط بازدید از مسجد آبی

اگرچه اجازه ورود به تمام گردشگران مسلمان و غیر مسلمان داده می شود، اما برای بازدید از مسجد آبی مانند هر مکان مقدس دیگری، باید قوانین مشخصی را رعایت کنید.

یکی از این قوانین، پوشش مناسب بانوان است. نیازی به پوشاندن صورت یا استفاده از چادر در این مکان نیست، اما خانم ها باید روسری یا شال داشته باشند. اگر لباس آستین کوتاه دارید، شال یا روسری خود را به نحوی بیاندازید که بازوها و دستانتان نیز پوشیده شوند.

شما می توانید به صورت رایگان، شال را از قسمت ورودی تهیه کنید. همچنین باید شلوار یا دامن بلند بپوشید، به نحوی که پاها تا مچ پوشیده باشد. آقایان نیز باید شلوار بلند (حداقل تا زیر زانو) داشته باشند و نمی توانند با شلوارک وارد مسجد شوند. در ادامه به اختصار به سایر قوانین، اشاره می کنیم:

• ورود به بنای داخلی مسجد، با کفش ممنوع است. ( کیسه های پلاستیکی در قسمت ورودی به صورت رایگان در اختیار شما گذاشته می شوند)
• هنگام خروج، شال یا روسری را به بخش کارکنان تحویل دهید و کیسه های پلاستیکی را در سطل های مخصوص بیاندازید.
• عکاسی با فلش دوربین در مسجد ممنوع است.
• در هنگام حضور در مسجد، سکوت را رعایت کنید و احترام این مکان مقدس و نمازگزاران را حفظ کنید.
• از نمازگزاران عکاسی انجام ندهید.

در آخر، ورود به مسجد سلطان احمد کاملا رایگان است، اما شما می توانید با کمک مالی به صندوق اعانه مسجد، در قسمت خروجی، به حفظ، نگهداری و بازسازی این بنای تاریخی زیبا، کمک کنید.

جاذبه های اطراف مسجد سلطان احمد

اگر به مسجد آبی رفتید، پیشنهاد می کنیم از دیگر جاذبه های اطراف آن نیز بازدید کنید. در ادامه به برخی از این امکان های توریستی، اشاره می کنیم:

• موزه هنرهای اسلامی و ترکی (فاصله از مسجد: 130 متر)
• بازار ادویه (فاصله از مسجد: 270 متر)
• آب انبار باسیلیکا سیسترن (فاصله از مسجد: 280 متر)
• بازار آراستا (فاصله از مسجد: 290متر)
• ایاصوفیه (فاصله از مسجد: 300 متر)
• حمام خرم سلطان ایاصوفیه (فاصله از مسجد: 350 متر)
• موزه باستان شناسی (فاصله از مسجد: 500 متر)
• کاخ توپکاپی (فاصله از مسجد: 600 متر)
• کلیسای ایا ایرنه (فاصله از مسجد: 750 متر)
• بازار بزرگ استانبول (فاصله از مسجد: 1000 متر)

سفری خوش با کافه رنت

در این مقاله، به بررسی ویژگی ها و زیبایی های مسجد تاریخی سلطان احمد پرداختیم. اگر قصد سفر به استانبول را دارید، پیشنهاد می کنیم، بازدید از این مسجد باشکوه را در لیست خود قرار دهید. مسجد آبی به صورت رایگان آماده پذیرایی از نمازگزاران و گردشگران با هر مذهب و ملیتی است.

شما می توانید با اجاره خودرو در استانبول و ترکیه، به راحتی به این مسجد بروید و همچنین از دیگر جاذبه های استانبول دیدن کنید. کافه رنت با ارائه انواع خودرو های باکیفیت و با قیمت های به صرفه، آماده خدمت رسانی به شما است. شما می توانید، به راحتی، خودرو مورد نظر خود را به صورت آنلاین رزرو کنید و تجربه ای خوش را برای خود در سفر به ترکیه رقم بزنید.