حمام فین کاشان کجاست؟

شهر کاشان، معروف به شهر گل و گلاب، با بیش از چهل هزار سال قدمت، در استان اصفهان قرار دارد. این شهر، با عطر دل انگیز گلاب در میان کوچه های خود، تاریخی کهن را به دوش می کشد و دارای آثار تاریخی فراوانی است. در گذشته، روستایی با نام فین وجود داشت که اکنون بخشی از شهر کاشان به شمار می رود؛ این منطقه، به سرسبزی، چشمه سارها و باغات فراوان مشهور بوده است.

در نزدیکی این شهر، باغی زیبا و دیدنی به نام فین، در منطقه ای خوش آب و هوا قرار دارد؛ یکی از بناهای معروف و شناخته شده در آن، حمام فین است. این حمام تاریخی، روایتگر داستانی تلخ از تاریخ قاجاریه است.

همان طور که اشاره کردیم؛ شهرستان کاشان، پیشینه تاریخی طولانی دارد و در آن، جاذبه های بسیاری یافت می شود. چنانچه قصد سفر به این شهر تاریخی و بازدید از مکان های دیدنی آن را دارید؛ می توانید به منظور صرفه جویی در هزینه و زمان، از روش اجاره خودرو مجموعه بزرگ کافه رنت استفاده کنید.

در ادامه، همراه ما باشید تا داستان حمام فین کاشان، حمام خونین در تاریخ ایران را روایت کنیم.

معرفی حمام فین کاشان

باغ فین، جزو 9 باغ زیبا و عروس باغ های ایران محسوب شده و از آن، به عنوان نمادی از معماری ایرانی و هنرمندی کامل در ساخت عمارت یاد می شود.

حمام فین در بخش جنوبی این باغ قرار دارد؛ که شامل 2 حمام کوچک و بزرگ است. از نظر تاریخ ساخت، حمام کوچک، قدیمی تر از حمام بزرگ است و در دوران صفویان بنا نهاده شد. این حمام، به دلیل وقوع قتل امیرکبیر در سال 1230، مشهور شده و یکی از آثار تاریخی مهم شهر کاشان به شمار می رود.

در اردیبهشت ماه و فصل های گرم سال، مراسم گلاب گیری در باغ فین برگزار می شود. این مراسم سنتی و زیبا، هرساله عطر دل انگیز گل های محمدی را مهمان مشام مسافران این حمام و باغ کرده و روح آن ها را جلا می دهد. حمام فین کاشان، در سال 1314، در فهرست آثار ملی ایران و در سال 2011، در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

تاریخچه حمام فین کاشان

در دوران صفویه، باغ فین را با نام باغ شاهی می شناختند؛ که در محله خنک و دل پذیر کاشان قرار داشت. این باغ، مخصوص پادشاهان بوده و مردم عادی حق ورود به آن را نداشتند.

با گذر زمان و به دنبال کاهش قدرت صفویان، نام این باغ به باغ فین تغییر یافت؛ در اواخر دوران صفویه، حمام کوچکی در انتهای آن ساخته شد. تاریخ دقیقی برای ساخت این حمام در دست نیست؛ اما کارشناسان قدمت آن را 500 سال تخمین زده اند.

از زمان های قدیم، این باغ مورد علاقه شاهان و اشراف زیادی بوده و به همین دلیل، قسمت ها و بناهای مختلفی درون آن ساخته شده است.

پس از صفویان، این باغ مورد توجه قاجاریان نیز قرار گرفت. فتحعلی شاه، با بازدید از باغ فین، محو فضای دل نشین این باغ و صفای درونی آن شد؛ به همین خاطر، دستور ساخت حمامی بزرگ و مجلل در انتهای باغ به همراه بازسازی حمام کوچک را به والی کاشان داد. به این ترتیب، حمام کوچک، مخصوص خدمه و غلامان و حمام بزرگ، برای شاهان و امرا مورد استفاده قرار گرفت.

بخش های مختلف حمام فین کاشان

همان طور که خاطر نشان کردیم، حمام فین کاشان، به دو حمام بزرگ و کوچک تقسیم می شود؛ هر کدام از آن ها کاربری متفاوتی داشته اند.

این حمام ها مجهز به ورودی، سربینه(رختکن)، آب نما، خزینه، گرم خانه و محل نظافت بودند. در کف آن ها، کانال هایی تعبیه شده است که برای تعویض آب خزینه ها و حوضچه ها استفاده می کردند.

در ساخت دیواره های این دو حمام ، مصالح طبیعی مانند ماسه، آهک یا ساروج به کار رفته تا به عنوان عایق رطوبتی، برای جلوگیری از هدر رفتن انرژی و گرم ماندن آب عمل کنند. هر دو حمام، در گذر زمان، چندین مرتبه بازسازی و ترمیم شده اند. در ادامه، به معرفی بیشتر درباره این حمام و روایت داستان تلخ آن می پردازیم.

حمام کوچک اما معروف

حمام کوچک، قدیمی ترین حمام این باغ است که برای استفاده خدمه ساخته شده و از لحاظ معماری دارای طراحی ساده ای است. با این وجود، به دلیل تاریخ تلخ و دردناکی که در دل خود دارد، شهرت دارد؛ این حمام، شاهد قتل صدراعظم محبوب ایران به دستور شاه نالایق آن زمان بوده است. همان طور که می دانید، ناصرالدین شاه، در دی ماه سال 1230، دستور قتل امیرکبیر را داد.

پس از این قتل ننگین، حمام و باغ فین به فراموشی سپرده شدند؛ در آن زمان، مورد حمله اشرار قرار گرفته و بسیاری از اشیا آن به سرقت رفت.

در بخش خزینه این حمام، 7 کاشی وجود دارد که قدمت آن ها به دوران صفوی و 500 سال قبل برمی گردد؛ به همین خاطر، مورد توجه و بازدید عموم قرار می گیرد. در حمام کوچک، از طریق مجسمه های مومی، به شرح داستان این اتفاق ناگوار تاریخی پرداخته شده است.

حمام بزرگ و معماری شاهانه آن

توجه فتحعلی شاه به باغ فین و گردش های سالانه او به این تکه بهشت زمینی، موجب ساخت حمامی بزرگ و مجلل درخور شاهنشاه شد.

حمام بزرگ یا حمام سلطنتی، از ستون های مرمرین و دیوارهایی با تزئینات یاقوت، تشکیل شده است. همچنین گچ بری های ظریف و نقاشی موجود بر دیوارها از رزم‎های شاهان قدیم، به ابهت و جلال این حمام افزوده است.

حمام بزرگ، دارای بخش های مختلفی است که هر کدام، کاربرد بخصوصی برای استحمام و رسیدگی به پادشاه داشته اند. قسمت هایی همچون راهی فرعی به حمام (برای رساندن وسایل و خوراکی های شاهانه به افراد داخل حمام)، سربینه یا رخت کن و صحن اصلی (برای شست شو و آماده سازی پادشاه) از قسمت های مهم این حمام هستند.

صحن اصلی حمام بزرگ شامل بخش های شاه نشین، خزینه، اتاق برای حجامت و سه حوض بوده است. شاه نشین مجلل، مکانی برای گفت وگو امرا با شاه و چاپلوسی آنان در محضر او بوده است.

خزینه آب، حوضی بزرگ و عمیق برای شست وشو و نظافت افراد است. اتاق های حجامت و ماساژ، مخصوص شاه تعبیه شده بودند، تا حجامت سالانه او و رفع کوفتگی سفر در آن جا انجام شود. سه حوض آب گرم، آب نیمه گرم و آب سرد نیز به درخواست شاهانه و بنابر سلیقه او ساخته شده و به راحتی و لوکس بودن این حمام افزوده اند.

شگفتی های معماری در حمام بزرگ فین

حمام بزرگ، دو سربینه دارد؛ اولی به ورودی نزدیک تر است و در انتهای آن، یک سکو و بخاری دیواری قرار دارد. در این سربینه، برای روشنایی حمام، از حفره هایی مشبک در سقف به نام جامگاه، استفاده شده تا نور خورشید را به فضای داخلی بتاباند. چشم انداز این نورگیرها به سمت باغ بوده و از طریق آن ها می توانستند به تماشای درختان آن بنشینند.

سربینه دوم، در بخش میانی حمام قرار دارد که در آن حوضی بزرگ به چشم می خورد. در ضلع شرقی آن، یک مسیر برای تردد وجود دارد؛ به نظر می رسد افراد برای خروج از حمام، ابتدا وارد سربینه دوم شده و پس از آن به سربینه اول می رفتند.

در نتیجه، پس از استحمام و خروج از گرم خانه، ابتدا پاهای خود را در حوض سربینه دوم شسته و بدن خود را در هوایی ملایم خشک می کردند. سپس، وارد سربینه اول شده و لباس می پوشیدند. علت این طراحی، برای متعادل سازی دمای بدن با هوای بیرون از حمام بوده است.

از دیگر شگفتی های معماری در حمام بزرگ، می توان به سیستم آبرسانی آن اشاره کرد؛ آب جوی، استخرها و حوض های باغ فین، از طریق چشمه سلیمانیه و آب مورد نیاز برای حمام، از طریق چاه تامین می شدند.

از طریق کانال های آبرسانی که در کف آن تعبیه شده بودند، آب سرد و گرم برای استحمام همیشه در دسترس بود. در وسط خزینه، آتشدانی به نام «تون» قرار داشت که محل برافروختن آتش بود؛ به وسیله آن، آب حمام را گرم می کردند.

پشیمانی دیرهنگام و قتلی ناگوار

همان طور که گفتیم، علت شهرت حمام کوچک فین، به دلیل قتل ناگواری است که در آن رخ داده است. محمد تقی فراهانی معروف به امیرکبیر، صدراعظم محبوب و لایق ناصرالدین شاه قاجار بود.

این صدراعظم بزرگ برخلاف تمامی درباریان فاسد و خودخواه، خدمات ارزنده بسیاری به مردم ایران و دربار شاهی کرد. تاسیس دارالفنون، ساماندهی ارتش، تقسیم آب کرج و تعیین حقوق برای درباریان از جمله کارهایی بود که او، برای زندگی راحت تر مردم و پیشرفت آنان در زمان قاجار انجام داد.

محبوبیت روزافزون امیرکبیر و خدماتی که به ضرر اشراف انجام شد، دشمنی درباریان به خصوص مادرشاه و حاج علی خان مراغه ای را نسبت به این مرد بزرگ آغاز کرد. در نهایت با وسوسه های شوم آنان، ناصرالدین شاه، وزیر محبوب خود را عزل و به کاشان تبعید کرد.

پس از 40 روز دوری، شاه پشیمان شده و با خلعتی درخواست بازگشت صدراعظم را می دهد؛ اما دشمنان، از ترس برگشت این مرد دل سوز و حامی مردم، در زمان مستی، حکم قتل امیرکبیر را از ناصرالدین شاه می گیرند. با این حکم ناخواسته، قاتلان شبانه راهی کاشان شده و زمانی به وزیر عزل شده می رسند که در حمام کوچک فین بوده است.

قاتلان به صدراعظم، فرصت دیدار آخر با خانواده و زمانی برای نوشتن وصیت نامه ندادند. فقط از او می خواهند تا روش مرگ را خودش انتخاب کند. امیرکبیر، از دلاک حمام می خواهد تا رگش را بزند و مرگی آرام داشته باشد. اما قاتلان نامردی کرده و ستاره دربار ایران را در انتهای باغ فین، در حمام کوچک خدمه، خفه کرده و به قتل می رسانند.

بهترین زمان بازدید از حمام فین کاشان

باغ فین و حمام فین کاشان، در تمام فصول سال، زیبایی خاص و منحصربه فرد خود را دارد؛ شما می توانید بر اساس سلیقه خود، زمان مناسب برای گردش و بازدید از این باغ و حمام معروف آن را تعیین کنید.

اگر مشتاق دیدن درختان سربه فلک کشیده و رنگارنگ هستید، فصل پاییز گزینه مناسبی است. اگر به دنبال هوایی مطبوع، درختان سرسبز و شنیدن آواز پرندگان هستید، می توانید در فصل بهار به این باغ سر بزنید.

مسیر دسترسی به حمام فین کاشان

برای دسترسی به حمام فین، باید ابتدا به شهرستان کاشان رفته و پس از آن به باغ فین که در انتهای بلوار امیرکبیر قرار دارد، بروید.

بلوار امیرکبیر، بلندترین خیابان این شهر محسوب می شود که تمام خیابان های مهم کاشان از جمله خیابان مدرس، بهشتی، 22 بهمن و ... را قطع می کند. به همین خاطر، از هر خیابانی وارد این بلوار شوید، کافی است به سمت جنوب حرکت کنید تا به این حمام تاریخی برسید.

کلام آخر

قدم زدن در باغ فین، شما را محو تاریخ و قدمت کهن آن کرده و روح شما را با روایات تلخ و شیرینی که درون آن رخ داده، همراه می سازد.

درختان سر به فلک کشیده، حوض آب های فراوان و صدای فواره ها گوش و چشم هر انسانی را مسحور خود کرده و آرامشی وصف ناشدنی به دل های بازدیدکنندگان تزریق می کند.

شما می توانید گردش خود را با بازدید از حمام تاریخی و مشهور آن، تکمیل کنید. همچنین بناهایی مانند خلوت کریم خانی، حوض جوشان، شترگلو قاجاری، تقسیم گاه آب و موزه ملی کاشان به جذابیت این باغ افزوده است.

همان طور که اشاره کردیم، کاشان، پیشینه تاریخی طولانی داشته و جاذبه های دیدنی بسیاری در آن وجود دارد. چنانچه قصد دارید به صورت گروهی از این شهر بازدید کنید، می توانید با اجاره ون، سفر مقرون به صرفه و آسان تری داشته باشید. مجموعه بزرگ کافه رنت، با ارائه انواع خودروهای سواری و تجاری لوکس و باکیفیت، همراه و همسفر شما خواهد بود.