چه زمانی برای مراسم گلاب گیری، به کاشان سفر کنیم؟

چشمان خود را ببندید و تصور کنید در کوچه باغ های گل سرخ کاشان، قدم می زنید. عطر گلاب و گل های سرخ، زیبایی و لطافت گلبرگ ها، هوش را از سرتان می برد.

در این حال و هوای بهشتی، مردمی را می بینید که از کوچک و بزرگ، با شور و شوق، مشغول چیدن گل های سرخ و آماده سازی مقدمات مراسمی خاص هستند. مراسم آیینی که بیش از 1000 سال قدمت دارد.

این مراسم در کاشان، بهشتی در دل کویر، با فرا رسیدن بهار و شکوفه زدن درختان آغاز می شود. این آیین، گلاب گیری یا به قول مردم محلی، عید گلابی نامیده می شود و سالانه، بیش از یک میلیون گردشگر را به سوی خود جذب می کند.

اگر برای سفر به کاشان ، به خودرو شخصی خودتان دسترسی ندارید، می توانید، با اجاره خودرو از موسسه های معتبر، به راحتی به مناطق برگزار کننده جشنواره سفر کنید. با ما در این مقاله همراه شوید تا به بررسی جشنواره گلاب گیری کاشان بپردازیم.

تاریخچه گلاب گیری کاشان

گل سرخ یا گل محمدی، با قدمتی 7000 ساله، یکی از گیاهان بومی کشور محسوب می شود و در گذشته جز مهم ترین محصولات کشاورزی ایران بوده است.

جالب است بدانید که تا 350 سال پیش، گل سرخ فقط در ایران می روییده است. نخستین بار، در دوران صفویه، بذر این گل و دستگاه های ویژه گلاب گیری، ابتدا به ترکیه و سپس به سوریه و بلغارستان صادر شد.

گلاب، نخستین بار، توسط ایرانیان با روش تقطیر، از گل محمدی تولید شد. در آن زمان، دانشمندان ایرانی از جمله حکیم و طبیب بزرگ، ابوعلی سینا، سال های زیادی را به پژوهش درمورد تهیه اسانس های دارویی از گیاهان، با روش تقطیر پرداخته بودند.

گلاب، از زمان های قدیم تا کنون، جز مهم ترین کالاهای تجاری ایران بوده است که به نقاط مختلف جهان صادر می شود. در گذشته، این کالای صادراتی، از طریق جاده ابریشم، به کشور های چین و هند ارسال می گشت.

در حالی که مبدا اصلی تولید گلاب، استان فارس و شهر تاریخی گور و بخش میمند است، امروزه، کاشان لقب قطب گلاب گیری جهان را، از آن خود کرده است.

اگرچه امروزه، تولید گلاب و دیگر عصاره های گیاهی با روش های صنعتی و با استفاده از ابزار های پیشرفته امکان پذیر است، همچنان در کاشان، با روش های سنتی انجام می گردد.

مراسم گلاب گیری کاشان که به آن "لتان" نیز گفته می شود، شامل آیینی منحصربه فرد و سنت های قدیمی شامل شکرگزاری، پایکوبی و ... است که بسیاری از آن ها، همچنان در این جشنواره اجرا می شوند. آیین سنتی گلاب گیری کاشان در سال 1389 به عنوان میراث معنوی ایران به ثبت رسیده است.

مراسم گلاب گیری کاشان

آیین گلاب گیری، از زیبا ترین و معروف ترین مراسم های سنتی کشور است که یکی از جاذبه های محبوب توریستی کاشان نیز محسوب می شود. تماشای مراسم گلاب گیری کاشان از نزدیک و قرار گرفتن در جو بهشتی و سنتی آن، هر فردی را به وجد می آورد.

در زمان های قدیم، آیین گلاب گیری همراه با شکرگزاری فروان و جشن و پایکوبی انجام می شده است. این مراسم که به کمک تمامی اهالی روستا برگزار می شد، قبل از طلوع آفتاب با چیدن گل ها، آغاز می گردید. سپس، بار گل ها توسط چهارپایان همراه با ساز و دهل به کارگاه ها منتقل می گشت.

اگرچه امروزه، بعضی از این رسوم کمرنگ تر شده اند، اما همچنان گلاب گیری به صورت یک جشن شاد، مفرح و همراه با پایکوبی برگزار می شود. شما می توانید، در صورت تمایل، به باغ ها بروید و روند چیدن گل ها را نیز تماشا کنید. سپس می توانید، در کارگاه های گلاب گیری ، این فرایند را از نزدیک تماشا کنید.

دیگ های مسی پر از گلبرگ های گل سرخ و دیگر ابزار ویژه تقطیر، در این مکان ها به چشم می خورند. همچنین، در این کارگاه ها، فرایند گلاب گیری توضیح داده می شود و از شما با شربت های گیاهی خنک و گوارا پذیرایی می شود.

فصل گلاب گیری کاشان

در فصل بهار که به کاشان بروید، بوی گل محمدی در کوچه و خیابان ها روح شما را تازه خواهد کرد. در این فصل، بسیاری از مردم در باغ های گل سرخ و کارگاه های گلاب گیری مشغول به کار می شوند و صنعت اشتغال فصلی و گردشگری این منطقه، پر رونق می شود.

در نتیجه، فرصت های شغلی زیادی برای اهالی کاشان و روستا های اطراف ایجاد می شود. با شکوفه زدن گل های محمدی در اردیبهشت ماه، گلاب گیری آغاز می گردد.

زمان رویش و شکفته شدن گل ها، با توجه به اختلاف دما در مناطق مختلف کاشان و روستا های اطراف، متفاوت است. به طور کلی، گلاب گیری در این مناطق، از اواسط اردیبهشت ماه شروع می شود و تا اواسط خرداد ماه ادامه میابد.

اگر می خواهید در این جشنواره جذاب و شاد شرکت کنید، پیشنهاد می کنیم، در بازه زمانی 15 تا 25 اردیبهشت ماه، به کاشان سفر کنید؛ زیرا در این زمان، شرکت در مراسم برای عموم آزاد است. همچنین، برای حضور در روند چیدن گل ها، باید قبل از طلوع آفتاب به باغ ها بروید.

تابش مستقیم نور خورشید بر گل ها، باعث پژمردگی اندک آن ها می شود؛ از این رو، کیفیت گلاب به دست آمده از گل های چیده شده پیش از طلوع آفتاب، بسیار بیشتر تر از سایر گلاب ها است. فرایند گلاب گیری، حدود 7 ساعت به طول می انجامد، بنابراین شما برای شرکت در مراسم، به یک روز زمان نیاز دارید.

مناطق برگزار کننده جشنواره گلاب گیری

احتمالا تا کنون نام جشنواره گلاب گیری قمصر کاشان، به گوشتان خورده است. این جشنواره، هرساله، در کاشان و مناطق مختلف اطراف آن برگزار می شود.

اگر بدون خودرو شخصی خودتان به کاشان سفر می کنید، با توجه به شلوغی و ازدحام گردشگران دراین فصل از سال، پیشنهاد می کنیم، اقدام به اجاره ماشین مناسب از موسسه های معتبر کنید؛ تا دغدغه و نگرانی برای رسیدن به محل جشنواره را تجربه نکنید. در این بخش به معرفی مناطق برگزار کننده مراسم گلاب گیری و مسیر دسترسی آن ها می پردازیم.

قمصر

یکی از مشهور ترین مراسم های گلاب گیری، در قمصر برگزار می شود که در 40 کیلومتری جنوب کاشان قرار دارد. مردم خون گرم و مهمان دوست قمصر، مراحل گلاب گیری سنتی را برای گردشگران، توضیح می دهند و از آن ها به بهترین نحو، پذیرایی می کنند. شما می توانید از جاده قمصر- کاشان، خود را به این منطقه برسانید.

نیاسر

نیاسر در 35 کیلومتری غرب کاشان واقع شده است و یکی از برگزارکننده های اصلی جشنواره گلاب گیری محسوب می شود. برای رفتن به این روستای باستانی، باید از مسیر جاده کاشان- نیاسر خود را به مناطق برگزار کننده این جشنواره ها برسانید.

برزک

یکی دیگر از مناطق برگزار کننده مراسم باستانی گلاب گیری، شهر برزک است. این شهر در 54 کیلومتری جنوب غربی کاشان و در دامنه کوه های سر به فلک کشیده کرکس، واقع شده است.

برای شرکت در جشنواره برزک، باید خرداد ماه عازم سفر شوید؛ زیرا باتوجه به کوهستانی بودن منطقه، گل های محمدی اندکی دیر تر شکوفه می زنند. مسیر دسترسی به این منطقه، جاده کاشان-گلپایگان است.

جوشقان

برای شرکت در جشنواره گلاب گیری، می توانید به جوشقان نیز سفر کنید. برای رفتن به این منطقه، شما باید ابتدا، وارد اتوبان کاشان-خمین شوید و پس از رسیدن به دوراهی، به مسیر خود در جاده جوشقان-استرک ادامه دهید. اگر با خودرو شخصی از کاشان به جوشقان بروید، نیاز است مسیری 40 دقیقه ای را، رانندگی کنید.

کامو و چوگان

از ادغام دو روستا با نام های کامو و چوگان، شهری به همین نام ایجاد شده است. این شهر با داشتن باغ های گل سرخ، از برگزار کننده های جشنواره گلاب گیری است. با طی کردن مسیری 80 دقیقه ای، می توانید خود را از کاشان به این شهر برسانید.

مرغوب ترین گلاب منطقه

کاشان و مناطق اطراف آن، با کیفیت ترین گلاب را در کشور تولید می کنند. روستاهای اطراف کاشان، به دلیل آب و هوای خنک تر و طبیعتی سرسبز، از بهترین مناطق پرورش گل محمدی محسوب می شوند.

مزارع گل محمدی واقع در کوهپایه های اطراف کاشان، دارای گل های با کیفیت تری هستند. بنابراین، گلاب تولیدی این نواحی، نسبت به مناطق گرم وخشک تر، مطبوع تر و بسیار مرغوب است و قیمت بالاتری نیز دارد.

روستاهای ون، سار، وادقان، خاوه، قالهر، مرق، ویدوج، کامو، جوشقان قالی و آذران از جمله این مناطق هستند که محصول بسیار با کیفیتی تولید می کنند.

اگر می خواهید مرغوب ترین گلاب منطقه را تهیه کنید، باید به روستاهای وادقان و ون بروید که در 50 کیلومتری شمال کاشان واقع شده اند. غلظت گلاب تولیدی این روستاها، در بالاترین سطح است. همچنین، شما می توانید، کتیرا و انواع عرقیات سنتی که از گیاهان کوهپایه ای تولید می شوند را، در بالاترین کیفیت، از این مناطق تهیه کنید.

روش تشخیص گلاب مرغوب

شما می توانید به راحتی گلاب خالص و مرغوب را با روشی ساده، تشخیص دهید. ابتدا، به رنگ و شفافیت گلاب توجه کنید. گلاب خالص، بی رنگ و شفاف است. سپس، مقداری از آن را بچشید.

طعم گس و تلخی، نشانه خلوص گلاب است. همچنین، بعد از چشیدن گلاب، دوبار آب دهان خود را قورت دهید. اگر همچنان طعم تلخی را حس کردید، در ساخت گلاب شما، از اسانس استفاده شده است و طبیعی نیست.

مرغوب ترین گلاب کاشان را می توانید از اواسط اردیبهشت ماه، در جشنواره گلاب گیری کاشان، تهیه کنید و از عطر، طعم و تازگی آن لذت ببرید. بهتر است گلاب را در ظروف شیشه ای نگهداری کنید؛ زیرا با گذشت زمان، کیفیت گلاب در ظروف فلزی یا پلاستیکی، از بین می رود.

روش سنتی گلاب گیری

در گلاب گیری با روش سنتی، از دیگ های مسی بزرگ با ظرفیت 30 تا 50 کیلوگرم گل سرخ، استفاده می شود. در این دیگ ها، به ازای هر یک کیلوگرم گلبرگ، 1 لیتر آب می ریزند و آن را روی هیزم قرار می دهند. فاصله بین درپوش مسی و دیگ را با استفاده از واشر پلاستیکی یا مخلوط تفاله گل و آرد نان، مسدود می کنند تا از اتلاف بخار جلوگیری شود.

همچنین، با استفاده از ابزاری مخصوص، فشار داخل دیگ کنترل می شود. بخار تولید شده در دیگ مسی، از طریق لوله های استیل و آلومینیومی، به پارچ مسی منتقل می شود. پارچ مسی در داخل آب سرد قرار دارد که باعث می شود بخار به گلاب تبدیل شود. هر پارچ، 30 الی 40 لیتر گلاب تولید می کند. از لایه بسیار نازک روغنی که بر روی گلاب ایجاد می گردد، برای ساخت عطر استفاده می شود.

ابزار گلاب گیری

در این بخش ابزار مورد استفاده در گلاب گیری سنتی کاشان را معرفی می کنیم:

دیگ

یکی از وسایل ضروری در گلاب گیری سنتی، دیگ های آلومینیومی یا مسی است که بر روی اجاق های گلی نصب می شوند. این دیگ ها که ساخت مسگران کاشان است، در اندازه های مختلف از قبیل 30، 40 و 50 کیلویی هستند.

تغار مسی

از تغار مسی به عنوان درپوش دیگ استفاده می شود. این ظروف مسی گود، به وسیله پیچ و مهره بر روی دیگ محکم می شوند. بر روی درپوش، سوراخ هایی تعبیه شده است که بخار را از طریق نی به قرابه منتقل می کند. در گذشته، درپوش از جنس سفال بوده است.

پارچ قرابه

پارچ یا قرابه، ظروف مسی با دهانه تنگ هستند که توسط مسگران کاشانی ساخته می شوند. این ظروف را داخل چاله های که در مقابل دیگ حفر شده اند، می گذارند به نحوی که دهانه پارچ بالا تر از سطح زمین قرار بگیرد. برای انجام عمل تقطیر، داخل چاله باید پر از آب سرد شود، از این رو، دیگ ها، اغلب در مسیر جوی های آب برپا می شوند.

نی

یک جفت لوله آلومینیومی تو خالی یا نی، دیگ را به پارچ متصل می کند. در گذشته، نی از جنس چوب خیزران بوده است. گیاه تولید کننده این چوب، در نی زار های اطراف جوی و برکه های آب، می رویده است. لوله های آلومینیومی امروزی، مشابه نی های گذشته دارای خمیدگی و زاویه 45 درجه هستند. این نی ها، به نحوی ساخته می شوند که مسیر حرکت بخار از دیگ تا پارچ، طولانی تر شود تا بخار زود تر سرد گردد.

انواع گلاب کاشان

گلاب کاشان، در انواع متنوعی تولید می شوند که دارای مصارف خوراکی و دارویی هستند. جالب است بدانید، در فرایند گلاب گیری، هرچه نسبت گل محمدی به آب بیشتر باشد، کیفیت گلاب بالا تر خواهد بود. در این بخش به معرفی انواع گلاب ها می پردازیم:

گلاب سنگین

اگر می خواهید برای مصارف خانگی گلاب تهیه کنید، گلاب سنگین با غلظت مناسب و کیفیت بالا، بهترین گزینه است. این گلاب با نام های گلاب ممتاز، درجه یک و گلاب 5 منی نیز شناخته می شود. برای تولید 40 لیتر گلاب سنگین، از 80 لیتر آب و 30 تا 35 کیلوگرم گل محمدی استفاده می شود.

گلاب سبک

حجم گل مورد استفاده در تولید گلاب سبک، نصف گلاب سنگین است؛ از این رو، عطر و غلظت گلاب سبک، از گلاب ممتاز کم تر است. از این نوع گلاب، برای مصارف خانگی استفاده می شود. برای تولید 40 لیتر گلاب سبک یا درجه دو، در 80 لیتر آب در حال جوش، 10 تا 20 کیلوگرم گل سرخ می ریزند و فرایند تقطیر را انجام می دهند.

گلاب دو آتشه

گلاب دو آتشه، دارای غلظت بسیار بالایی است، به همین دلیل طعم تلخ و گس آن، مورد پسند همه نیست. فرایند تقطیر، در ساخت این نوع گلاب، دو بار انجام می شود. در این روش، پس از اولین تقطیر، گلاب تولیدی را به جای آب، درون دیگ های گل محمدی می ریزند و مجددا فرایند گلاب گیری انجام می شود.

گلاب سه آتشه

در ساخت گلاب سه آتشه، از گلاب دو آتشه به جای آب استفاده می شود. تولید گلاب سه آتشه به صورت سفارشی و در میزان کم، صورت می گیرد؛ زیرا مصارف مخصوصی دارد.

گلاب پس آب

در تولید گلاب پس آب، از تفاله های گل محمدی که یک بار فرایند تقطیر روی آن ها انجام شده است، استفاده می شود. این نوع گلاب رقیق، از کیفیت و عطر کم تری نسبت به انواع دیگر گلاب، برخوردار است و به میزان کمی تولید می شود.

گلاب زیرعطری

در فرایند تولید این نوع گلاب، از پارچ های مخصوص استفاده می شود و هدف آن در درجه اول، تولید عطر گل محمدی است. در این روش، 7 لیتر گلاب از 30 کیلوگرم گل، تهیه می شود.

در فرایند گلاب گیری، علاوه بر گلاب، فراورده های دیگری نیز تولید می شوند که مصارف مختلفی دارند. یکی از این محصولات جانبی، عنبر گل سرخ نام دارد که به صورت یک مایع سیاه رنگ، پس از اتمام فرایند تقطیر، در انتهای دیگ باقی می ماند. از این مایع، در درمان درد های استخوانی و گرفتگی عضلات، استفاده می شود. از دیگر فراورده های جانبی فرایند گلاب گیری، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اسانس گل محمدی
• گلبرگ خشک
• غنچه خشک
• مایع گلاب
• روغن و شربت گل

سفری خوش با کافه رنت

در این مقاله، به بررسی کامل جشنواره گلاب گیری کاشان پرداختیم و هر آنچه که نیاز است در مورد این مراسم سنتی، فصل برگزاری و مناطق میزبان جشنواره بدانید را بیان کردیم.

شما می توانید با اجاره خودرو مناسب، به راحتی، به شهرها و روستاهای برگزار کننده این مراسم آیینی در اطراف کاشان، بروید. حضور در فضای بهشتی و شاد این مراسم، تجربه ای لذت بخش خواهد بود که هیچ گاه فراموش نخواهید کرد. کافه رنت با ارائه انواع خدمات در زمینه اجاره خودرو، با پشتیبانی آنلاین 24 ساعته، قیمت های اقتصادی، بیمه و ... همراه مناسبی برای شما، در این سفر است.