توسط : افزایش قیمت بنزین در ایران و بررسی تعرفههای آن
قیمت بنزین همواره یکی از موضوعات حساس در ایران بوده است. با افزایش قیمت بنزین قیمت بسیاری از کالاها، نرخ تورم، قیمت خدمات، هزینههای خانوار و بسیاری موارد دیگر ممکن است تغییر کند. به همین دلیل و اهمیتی که بنزین در زندگی معمولی افراد دارد، قیمت آن طی چند سال گذشته تغییری نداشته است. در چند سال گذشته قیمت بنزین همواره ۱۵۰۰ تومان بوده و نرخ آزاد آن ۳ هزار تومان در نظر گرفته شده است. اما طبق مصوبه جدید از تاریخ 22 آذر قیمت بنزین در ایران تغییر کرد.
قیمت گذاری بنزین در ایران به چه صورت است؟
قیمت گذاری بنزین در ایران مانند بسیاری از کشورهای پیشرفته نیست که عرضه و تقاضا قیمت را مشخص کند، بلکه دولت یک نرخ معین برای بنزین در نظر میگیرد. این نرخ بر اساس عوامل زیادی مانند یارانه انرژی، نرخ ارز، وضعیت بودجه دولت و سیاستهای کلان اقتصادی مشخص میشود. به همین دلیل ممکن است قیمت بنزین در داخل ایران با کشورهای دیگر کاملا متفاوت باشد. همچنین در این زمینه وضعیت اقتصادی مردم نیز مهم است که بتوانند این هزینه را بپردازند.
قیمت بنزین در ایران چقدر باید باشد؟
قاعدتا قیمت بنزین را باید عرضه و تقاضا روشن کند، ولی در ایران شرایط اینگونه نیست و دولت آن را تعیین میکند. از نظر دولت هر لیتر بنزین وارداتی ۶۶ هزار تومان برای کشور هزینه دارد و باید همین مبلغ نیز توسط مردم پرداخت شود. بنزینی که ایران تولید میکند نیز با در نظر گرفتن هزینه استخراج، انتقال، پالایش نفت و انتقال بنزین و سایر هزینهها هر لیتر بنزین 50 هزار تومان هزینه دارد. بنابراین قیمت بنزین باید به این عدد برسد.
تعرفههای بنزین به چه صورت است؟
از تاریخ ۲۲ آذر ماه ۱۴۰۴ قیمت بنزین در جایگاههای سوخت تغییر کرد. به این صورت که نرخ بنزین سهمیهای اول که ۶۰ لیتر اول محسوب میشود، ۱۵۰۰ تومان در نظر گرفته شده است. قیمت ۱۰۰ لیتر بعدی که سهمیه دوم محسوب میشود، ۳۰۰۰ تومان لحاظ میشود. قیمت بنزین آزاد که با کارت اضطراری در جایگاهها پرداخت میشود ۵ هزار تومان لحاظ شده است. در این راستا قوانین و مقررات جدیدی نیز لحاظ شده است.
سهمیه سوخت به چه کسانی تعلق میگیرد؟
تا به حال همه خودروها کارت سوخت داشتند و میتوانستند از سهمیه سوخت بنزین استفاده کنند، ولی طبق قانون جدید دیگر این کار میسر نیست. افرادی که بیشتر از یک ماشین داشته باشند تنها به یک ماشین آنها سهمیه خود سوخت تعلق میگیرد. همچنین به کسانی که ماشین جدید بخرند، سهمیه سوخت تعلق نمیگیرد. به کسانی که ماشین خود را تعویض کنند و ماشین دیگری بخرند، نیز سهمیه سوخت تعلق نمیگیرد.
برای خودروهای با پلاک دولتی و خودروهای وارداتی و مناطق آزاد سهمیه سوخت تعلق نخواهد گرفت. حجم و نرخ سهمیه خودروهای عمومی مثل تاکسیها و وانت بارها که همواره در حال استفاده از سوخت هستند، بدون تغییر مانده است.
البته در جدیدترین اصلاحیه دولت آمده است که خودروهایی که به تازگی شماره گذاری میشوند و قیمت آنها زیر یک میلیارد تومان است سهمیه بنزین دریافت میکنند. بنابراین به خودروهای ری را، ۲۰۷ اتوماتیک پانوراما، شاهین پلاس اتوماتیک، نیسان وانت ex و دنا اتوماتیک آپشنال سهمیه بنزین تعلق نمی گیرد.
علاوه بر این، سهمیه اول خودروهای دوگانه سوز مثل تاکسی و وانت بار باقی میماند، ولی سهمیه دوم آنها تا ۵۰ درصد کاهش پیدا میکند. همچنین سهمیه دوم خودروهای شخصی دوگانه سوز ۵۰ درصد کاهش می یابد.
حداکثر تا ۳ ماه آینده تکلیف خودروهایی که در آژانسهای اینترنتی فعالیت میکنند، مشخص میشود و سهمیه آنها به صورت نقدی به آنها تعلق میگیرد.
همچنین سهمیه آمبولانسها بدون تغییر باقی مانده و همچنین به ماشینهای پلاک جانبازان و معلولان نیز سهمیه تعلق میگیرد.
دولت برای کاهش مصرف بنزین چه کرده است؟
برای کاهش بنزین در کشور با توجه به افزایش مصرف سوخت و اینکه حجم زیادی از بنزین مصرفی را کشور نمیتواند تولید کند، دولت تصمیم گرفته اقداماتی در این زمینه انجام دهد. یکی از این اقدامات، تبدیل رایگان خودروهای بنزینی به دوگانه سوز است. استفاده از گاز برای ماشینها هم از نظر اقتصادی به صرفه است و هم آلایندگی کمتری برای محیط زیست دارد.
دولت معتقد است با اینکه سرمایهگذاری زیادی در حوزه CNG انجام شده، ولی با توجه به اینکه قیمت بنزین کم بوده است مصرف گاز رشد زیادی نداشته است. حتی مصرف گاز از ۲۱ درصد در سال ۱۴۰۰ به ۱۱ درصد در ۱۴۰۴ رسیده است. جایگاههای گاز زیادی در کشور وجود دارد که افرادی که میخواهند ماشین خود را دوگانه سوز کنند میتوانند از آنها استفاده کنند. بنابراین، از نظر دسترسی به جایگاه سوخت نیز این افراد مشکلی ندارند.
علاوه بر این، خودروهای برقی، خودروهای هیبریدی و سایر خودروهای کم مصرف وارد کشور شدهاند که مصرف بنزین آنها بسیار پایین است یا اینکه اصلاً بنزین مصرف نمیکنند.
همچنین دولت از خودروسازان خواسته است که موتورهای فعلی ماشینها را اصلاح کنند تا نسبت به خودروهای دیگر کم مصرفتر شوند.
چرا دولت قیمت بنزین را افزایش داده است؟
دولت معتقد است که قیمت بنزین مناسب نیست و تنها به خاطر شرایط اقتصادی و سیاسی کشور تغییر نکرده است. همچنین دولتمردان معتقدند، یارانه سنگین سوخت سهم قابل توجهی از منابع مالی دولت را صرف میکند. بنابراین باید برخی از هزینههای آن را مردم بپردازند. به گفته دولتمردان یک لیتر بنزین ۵۰ هزار تومان برای دولت هزینه دارد که آن را با قیمت ۵ هزار تومان در اختیار مردم قرار میدهند و ۹۰ درصد یارانه به افراد تعلق گرفته است.
از طرف دیگر افزایش هزینههای تولید و واردات و مشکلاتی که تورم برای کشور ایجاد کرده است، باعث شده قیمت بنزین بسیار کمتر از کشورهای دیگر باشد و به همین دلیل، ممکن است بسیاری افراد تمایل داشته باشند بنزین را به کشورهای دیگر قاچاق کنند.
علاوه بر این، دولت معتقد است با افزایش قیمت بنزین میتواند مصرف آن را کنترل کند، چرا که ایران جزو کشورهایی با مصرف بالای سوخت است که نه صرفه اقتصادی دارد و نه برای محیط زیست مناسب است.
افزایش قیمت بنزین چه تاثیری بر اقتصاد ایران دارد؟
افزایش قیمت بنزین اثرات مستقیم و غیر مستقیم زیادی بر اقتصاد، سیاست و سایر عوامل در کشور ما دارد. این امر باعث میشود در کوتاه مدت هزینه حمل و نقل در کشور افزایش یابد که منجر به افزایش قیمت کالاها و خدمات نیز میشود. همچنین، ممکن است در بلند مدت باعث شود استفاده از وسایل شخصی کمتر شده و مردم از وسایل حمل و نقل عمومی بیشتر استفاده کنند. یا حتی مردم ترغیب شوند از انرژیهای جایگزین مانند خودروهای برقی یا خودروهای هیبریدی استفاده کنند. این موضوع را نباید از یاد برد که افزایش قیمت بنزین میتواند بر دهکهای پایین جامعه فشار شدیدی وارد کند و یکی از دغدغههای اصلی مردم برای افزایش قیمت بنزین همین موضوع است.
آینده قیمت بنزین در ایران به چه صورت است؟
طبق گفته دولتمردان قرار است هر سه ماه یکبار با توجه به وضعیت اقتصادی، تورم و فاکتورهای مختلف قیمت بنزین نیز اصلاح شود. از طرفی بیشتر مردم میدانند که هر روزه قیمت کالاها و خدمات در حال افزایش است و بنابراین قیمت بنزین نیز سه ماه یک بار قرار است افزایش پیدا کند. البته کسی اطلاعی ندارد این افزایش قیمت تا چه حدی قرار است ادامه داشته باشد. البته بسیاری از متخصصان و کارشناسان معتقدند که اصلاح تدریجی و هوشمندانه تعرفههای بنزین باعث میشود که فشار اقتصادی روی مردم کمتر شوند تا اینکه به یکباره قیمت بنزین چند برابر افزایش یابد.
